Vá»›i chức năng xác thá»±c danh tÃnh cá nhân, tổ chức, cÆ¡ quan trên Internet, chữ ký số đóng vai trò quan trá»ng thúc đẩy sá»± phát triển của thÆ°Æ¡ng mại Ä‘iện tá» và chÃnh phủ Ä‘iện tá». VnExpress đã trao đổi vá»›i bà Lê Thị Ngá»c MÆ¡, Phó vụ trưởng Vụ Viá»…n thông Bá»™ BÆ°u chÃnh viá»…n thông, vá» vấn Ä‘á» nà y.
Là Tổ trưởng Tổ Biên táºp Nghị định hÆ°á»›ng dẫn chi tiết Luáºt Giao dịch Ä‘iện tá» vá» chữ ký số và chứng thá»±c chữ ký số, xin bà cho biết tầm quan trá»ng của vấn Ä‘á» nà y?
- Äiá»u đầu tiên cần phân biệt rõ rà ng 2 khái niệm chữ ký Ä‘iện tá» và chữ ký số. Trên môi trÆ°á»ng mạng, bất cứ dạng thông tin nà o được sá» dụng để nháºn biết má»™t con ngÆ°á»i Ä‘á»u được coi là chữ ký Ä‘iện tá». Và dụ 1 Ä‘oạn âm thanh hoặc hình ảnh được chèn và o cuối e-mail, đó cÅ©ng là chữ ký Ä‘iện tá».
Chữ ký số là má»™t dạng chữ ký Ä‘iện tá», an toà n nhất và cÅ©ng được sá» dụng rá»™ng rãi nhất. Chữ ký nà y hình thà nh dá»±a trên kỹ thuáºt mã khoá công khai (PKI), theo đó má»—i ngÆ°á»i sá» dụng cần có má»™t cặp khóa bao gồm khóa bà máºt và công khai. NgÆ°á»i chủ chữ ký sá» dụng khoá bà máºt để tạo chữ ký số (trên cÆ¡ sở kết hợp vá»›i ná»™i dung thông Ä‘iệp dữ liệu), ghép nó vá»›i thông Ä‘iệp dữ liệu và gá»i Ä‘i. NgÆ°á»i nháºn dùng mã công khai giải mã chữ ký số để biết được ngÆ°á»i đó là ai. Tất cả quy trình ký và giải mã chữ ký số Ä‘á»u được thá»±c hiện bằng phần má»m.
Äiểm quan trá»ng là các cặp khóa trên do những nhà cung cấp dịch vụ chứng thá»±c chữ ký số (Certification Aithority - CA) cấp (hoặc xác minh là đủ Ä‘iá»u kiện an toà n) sau khi đã kiểm tra, xác minh chủ của nó (cá nhân, tổ chức) là có thá»±c. Äồng thá»i, nhà cung cấp dịch vụ cÅ©ng giao cho cá nhân, tổ chức đó má»™t chứng thÆ° số - tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng nhÆ° chứng minh thÆ° nhân dân hay giấy xác nháºn sá»± tồn tại của cÆ¡ quan, tổ chức trên môi trÆ°á»ng mạng. Chứng thÆ° đó có chứa khóa công khai của tổ chức, cá nhân và được duy trì tin cáºy trên cÆ¡ sở dữ liệu của nhà cung cấp dịch vụ chứng thá»±c, do váºy ngÆ°á»i nháºn có thể truy cáºp và o cÆ¡ sở dữ liệu đó để xác minh xem đúng là có ngÆ°á»i đó hay không.
- Việc ứng dụng chữ ký số tại Việt Nam hiện nay như thế nà o?
- Ở Việt Nam, má»™t số Ä‘Æ¡n vị trong ngà nh kho bạc, ngân hà ng, thÆ°Æ¡ng mại đã ứng dụng thá» nghiệm chữ ký số trong các giao dịch ná»™i bá»™. Trên thá»±c tế, Việt Nam vẫn Ä‘ang trong giai Ä‘oạn xây dá»±ng hà nh lang pháp lý và mô hình tổ chức để triển khai chÃnh thức công cá»™ng.
Trong Luáºt Giao dịch Ä‘iện tá» có Ä‘iá»u chỉnh chung vá» chữ ký Ä‘iện tá». Tuy nhiên, trong các loại chữ ký Ä‘iện tá» chỉ có chữ ký số Ä‘ang được sá» dụng phổ biến trên thế giá»›i cùng vá»›i những luáºt quy định chi tiết. Vì váºy Nghị định nói trên chỉ quy định chi tiết vá» chữ ký số và dịch vụ chứng thá»±c chữ ký số.
CÅ©ng cần nói thêm việc xây dá»±ng văn bản pháp luáºt cho chữ ký số hoà n khác biệt so vá»›i những văn bản khác vì nó Ä‘i trÆ°á»›c hiện thá»±c cuá»™c sống, Ä‘iá»u chỉnh những quan hệ dá»± tÃnh sẽ xảy ra. Vì váºy, cÆ¡ sở để xây dá»±ng chủ yếu là há»c táºp kinh nghiệm từ những nÆ°á»›c đã xây dá»±ng thà nh công hệ thống chữ ký số nhÆ° Trung Quốc, Hà n Quốc, Hungary… kết hợp vá»›i kinh nghiệm của những Ä‘Æ¡n vị đã thá» nghiệm tại Việt Nam.
- Tinh thần chung của quản lý nhà nước đối với dịch vụ chứng thực chữ ký số là gì?
- Chứng thá»±c chữ ký số là má»™t dịch vụ má»›i (chÆ°a có ở Việt Nam), mang tÃnh pháp lý cao, ảnh hưởng trá»±c tiếp đến quyá»n lợi kinh tế và chÃnh trị của những ngÆ°á»i tham gia giao dịch trên mạng. Chúng ta chÆ°a thể hình dung hết được tác Ä‘á»™ng của dịch vụ nà y đến xã há»™i nhÆ° thế nà o trong trÆ°á»ng hợp có sai sót. Các nÆ°á»›c nhÆ° Hà n Quốc, Trung Quốc, Malaysia, Singapore... Ä‘á»u có những quy định rất chặt chẽ vá» Ä‘iá»u kiện cung cấp dịch vụ bao gồm kỹ thuáºt, tà i chÃnh, nhân sá»±, đảm bảo an toà n an ninh và nhiá»u quy định khác, và định kỳ kiểm tra sá»± tuân thủ các Ä‘iá»u kiện đó. Vì váºy, để đảm bảo quyá»n lợi cho ngÆ°á»i sá» dụng dịch vụ, há»c táºp kinh nghiệm các nÆ°á»›c, Nghị định hÆ°á»›ng dẫn chi tiết Luáºt Giao dịch Ä‘iện tá» vá» chữ ký số và chứng thá»±c chữ ký số đã được dá»± thảo theo nguyên tắc trong giai Ä‘oạn đầu quản lý chặt chẽ trên cÆ¡ sở vẫn đảm bảo có cạnh tranh. Sau má»™t thá»i gian sẽ xem xét Ä‘iá»u chỉnh cho phù hợp.
- Vấn Ä‘á» con dấu của cÆ¡ quan, tổ chức sẽ được giải quyết thế nà o trong môi trÆ°á»ng mạng?
- Dá»± thảo nà y đã soạn theo phÆ°Æ¡ng án chữ ký số của ngÆ°á»i có thẩm quyá»n của má»™t cÆ¡ quan tổ chức thì có giá trị tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng chữ ký tay của ngÆ°á»i đó đã được đóng bởi con dấu của Ä‘Æ¡n vị. NhÆ° váºy, má»—i thông Ä‘iệp dù là của cÆ¡ quan tổ chức hay không Ä‘á»u chỉ cần ký má»™t lần là đủ. Thá»±c tế, nếu chúng ta áp dụng đúng mô hình truyá»n thống gồm má»™t lần ký và má»™t lần đóng dấu sẽ có nhiá»u bất cáºp. Chữ ký tay của ngÆ°á»i có thẩm quyá»n do con ngÆ°á»i tá»± tạo ra, có thể thay đổi hoặc bị là m giả, nên má»›i cần má»™t con dấu do Bá»™ Công an cấp để xác thá»±c chữ ký đó. Chữ ký số không phải do ngÆ°á»i ký tá»± tạo ra và rất khó là m giả, nên việc đóng thêm con dấu là thừa, mất Ä‘i tÃnh nhanh gá»n của môi trÆ°á»ng trá»±c tuyến. Äó là chÆ°a kể đến những phức tạp trong việc bảo quản và giữ chữ ký số của cÆ¡ quan nhÆ° thế nà o.
Vấn Ä‘á» còn tiếp tục được thảo luáºn là ai sẽ cấp chữ ký số tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng con dấu cho tổ chức. Giải pháp Ä‘á» nghị là Thủ tÆ°á»›ng và Bá»™ Công an sẽ thà nh láºp má»™t cÆ¡ quan cung cấp dịch vụ chứng thá»±c chữ ký số hoặc chỉ định má»™t Ä‘Æ¡n vị Ä‘ang hoạt Ä‘á»™ng để chuyên cung cấp loại chữ ký số nà y.
- Dự kiến khi nà o Nghị định nà y sẽ được đưa và o cuộc sống, thưa bà ?
- Ngà y 25/8, Bá»™ BÆ°u chÃnh viá»…n thông sẽ tổ chức há»™i nghị để tiếp tục thảo luáºn lấy ý kiến xây dá»±ng từ các chuyên gia, cÆ¡ quan bá»™ ngà nh liên quan. Nếu là m việc tÃch cá»±c, cuối tháng 9 có thể hoà n tất để trình ChÃnh phủ nghiệm thu và phê duyệt.
Ná»™i dung Dá»± thảo lần 8 của Nghị định cÅ©ng đã được Ä‘Æ°a lên website của Bá»™ để ngÆ°á»i dân có thể tham khảo rá»™ng rãi. à kiến đóng góp xin gá»i vá» văn phòng Bá»™ hoặc qua e-mail tại địa chỉ tt_tt@mpt.gov.vn
Theo Vnexpress